Sığırlarda, özellikle genç erkek danalarda görülen toprak yalama, gübre yalama gibi anormal davranışlar, çoğunlukla beslenme yetersizlikleri, mikroelement eksiklikleri, paraziter enfestasyonlar ve stres kaynaklı çevresel faktörler ile ilişkilidir. Bu durum, pika olarak da adlandırılan “anormal maddelere karşı iştah” şeklinde tanımlanır. Aşağıda nedenleri ve çözüm yolları detaylı şekilde açıklanmıştır:
🔍 NEDENLERİ
1. Mineral Eksiklikleri (özellikle fosfor ve sodyum):
- Toprak ya da dışkı yalama en sık fosfor (P), sodyum (Na), kobalt (Co), bakır (Cu) ve çinko (Zn) gibi elementlerin eksikliğinde gözlenir.
- Özellikle fosfor eksikliği, hem kemik gelişimini hem de enerji metabolizmasını etkiler, bu da yalama davranışlarını tetikler.
2. Tuz (sodyum klorür) ihtiyacı:
- Yalama davranışı çoğunlukla tuz ihtiyacını karşılama çabası olabilir.
- Sodyum eksikliği, iştahsızlık, kilo kaybı ve yalama davranışlarıyla sonuçlanır.
3. Kaba yem yetersizliği / Rasyon dengesizliği:
- Lif oranı düşük, karbonhidratça zengin ancak selüloz ve mineralce fakir rasyonlar, sindirim sistemi işlevini bozar.
- Hayvanlar doğal yalama davranışı ile bunu telafi etmeye çalışır.
4. Paraziter enfestasyonlar:
- İç parazitler (özellikle gastrointestinal nematodlar), mineral emilimini azaltarak eksikliklere neden olur.
- Aynı zamanda sistemik rahatsızlık ve huzursuzluk yaratır.
5. Can sıkıntısı / Stres / Barınak koşulları:
- Düşük zenginlikte çevresel koşullar (sıkışık alan, yetersiz hareket) hayvanları stereotipik davranışlara yöneltebilir.
🩺 TEDAVİ & KORUYUCU HEKİMLİK
1. Rasyonel Besleme ve Mineral Takviyesi:
- Rasyon analiz edilip makro ve mikro element dengesi sağlanmalı.
- Yalama taşları (mineral bloklar) ve likit mineral karışımları barındırma alanında sürekli olarak bulundurulmalı.
- Özellikle fosforlu yalama taşı ve iz mineral karışımları (Cu, Zn, Co, Se) kullanılmalı.
2. Tuz takviyesi:
- Serbest erişimli tuz blokları ya da rasyona %0,5-1 oranında tuz eklenmeli.
3. Parazit mücadelesi:
- Düzenli iç parazit uygulamaları yapılmalı (örneğin 3 ayda bir, özellikle genç danalarda).
- Dışkı muayeneleriyle enfestasyon düzeyi izlenmeli.
4. Kaba Yem Kalitesi ve Miktarı:
- Günlük yeterli miktarda kaliteli kuru ot veya silaj verilmesi yalama davranışlarını azaltır.
- Lif oranı düşük rasyonlar gözden geçirilmeli.
5. Çevresel düzenlemeler:
- Alan zenginliği, yemleme sıklığı ve grup yönetimi gibi stres azaltıcı uygulamalar benimsenmeli.
💡 Uygulama Tavsiyesi
Eğer sürünüzde toprak veya gübre yalama davranışı gözlüyorsanız:
- Kan tahlili ile mineral düzeylerini kontrol ettirin.
- Hemen:
- Mineral yalama taşı (fosfor ağırlıklı) koyun.
- İç parazit uygulaması yapın.
- Tuz erişimi sağlayın.
- Kaba yem miktarını artırın.
- Sürveyans (verilerin sürekli toplanması, toplanan verilerin analiz edilmesi, bu analizlerin sağlığın geliştirilmesi, iyileştirilmesi ve/veya hastalıkların kontrolü uygulamaları için ihtiyacı olan kişilere ve bildirimi yapan kaynaklara dağıtılması) için hayvanların davranışı birkaç gün izlenmeli. Belirgin düzelme görülmezse veteriner hekim ile detaylı rasyon ve sağlık planlaması yapılmalıdır.
Bir yanıt yazın